اندیشه نیک (Humata) یکی از اصول اساسی دین زرتشت است که به همراه گفتار نیک (Hukhta) و کردار نیک (Hvarshta) سه‌گانه‌ای را تشکیل می‌دهد که به عنوان راهنمای اخلاقی و معنوی زرتشتیان شناخته می‌شود. این سه اصل به عنوان راهنمایی برای زندگی درست و اخلاقی در نظر گرفته می‌شوند و هدف آن‌ها دستیابی به راستی و حقیقت است.
اندیشه نیک در زرتشت
اندیشه نیک به معنای داشتن افکار و نیت‌های پاک و مثبت است. زرتشت معتقد بود که هر عملی که انسان انجام می‌دهد، از اندیشه‌های او سرچشمه می‌گیرد. بنابراین، اگر اندیشه‌ها نیک و پاک باشند، اعمال و گفتار نیز نیک خواهند بود. این اصل در گاتاها، سروده‌های مقدس زرتشت، به وضوح بیان شده است. زرتشت در گاتاها می‌گوید: “ای جویندگان دانش راستین، اکنون آموزش‌ها و پیامی را که تا به حال شنیده نشده‌است برای شما آشکار خواهم ساخت. این پیام برای کسانی که از روی تعالیم نادرست، جهان نیکی را تباه سازند ناگوار است، ولی برای دلدادگان «مزدا» خوش‌آیند و شادی‌بخش به شمار می‌رود”1.
توحید و یگانگی در قرآن
توحید و یگانگی خداوند یکی از اصول اساسی دین اسلام است که در قرآن کریم به کرات مورد تأکید قرار گرفته است. توحید به معنای اعتقاد به یگانگی و وحدانیت خداوند است و این که هیچ شریکی برای او وجود ندارد. این اصل در بسیاری از آیات قرآن بیان شده است، از جمله در سوره اخلاص که می‌گوید: “بگو: او خداوند یکتا است. خداوندی که همه نیازمند او هستند. نزاده و زاده نشده است. و هیچ کس همتای او نیست” (سوره اخلاص، آیات 1-4).
ارتباط اندیشه نیک زرتشت با توحید و یگانگی قرآن
ارتباط بین اندیشه نیک زرتشت و توحید و یگانگی قرآن را می‌توان در چندین جنبه مورد بررسی قرار داد:
- اخلاق و نیت پاک: هر دو دین بر اهمیت نیت و اندیشه پاک تأکید دارند. در زرتشت، اندیشه نیک به عنوان پایه و اساس هر گفتار و کردار نیک در نظر گرفته می‌شود. در اسلام نیز نیت پاک و خالصانه به عنوان شرط اساسی برای پذیرش اعمال و عبادات مطرح شده است. پیامبر اسلام (ص) می‌فرماید: “اعمال به نیت‌ها بستگی دارد و هر کس به اندازه نیت خود پاداش می‌گیرد” (حدیث نبوی).
- راستی و حقیقت: هر دو دین بر اهمیت راستی و حقیقت تأکید دارند. در زرتشت، اشا (راستی) به عنوان یکی از اصول اساسی دین شناخته می‌شود و در قرآن نیز بر اهمیت راستگویی و پرهیز از دروغ تأکید شده است. در سوره بقره، آیه 42 آمده است: “حق را با باطل مخلوط نکنید و حقیقت را پنهان نسازید در حالی که می‌دانید”.
- یگانگی خداوند: هر دو دین به یگانگی و وحدانیت خداوند اعتقاد دارند. در زرتشت، اهورامزدا به عنوان خدای یکتا و خالق جهان شناخته می‌شود و در اسلام نیز خداوند به عنوان یگانه خالق و پروردگار جهان معرفی شده است. این اشتراک در اعتقاد به یگانگی خداوند نشان‌دهنده نزدیکی مفاهیم توحیدی در هر دو دین است.
- هدف مشترک: هدف نهایی هر دو دین دستیابی به سعادت و خوشبختی از طریق پیروی از اصول اخلاقی و معنوی است. در زرتشت، پیروی از اندیشه نیک، گفتار نیک و کردار نیک به عنوان راهی برای دستیابی به خوشبختی و سعادت معرفی شده است. در اسلام نیز پیروی از توحید و انجام اعمال صالح به عنوان راهی برای دستیابی به رضایت خداوند و سعادت اخروی مطرح شده است.
نتیجه‌گیری
اندیشه نیک در زرتشت و توحید و یگانگی در قرآن هر دو به عنوان اصول اساسی و بنیادین در این دو دین شناخته می‌شوند. این اصول بر اهمیت نیت و اندیشه پاک، راستی و حقیقت، یگانگی خداوند و هدف مشترک دستیابی به سعادت تأکید دارند. این اشتراکات نشان‌دهنده نزدیکی مفاهیم اخلاقی و معنوی در هر دو دین است و می‌تواند به عنوان پایه‌ای برای تفاهم و همزیستی مسالمت‌آمیز بین پیروان این دو دین مورد استفاده قرار گیرد.