سوره ضحی، نود و سومین سوره قرآن کریم، یکی از سوره‌های مکی است که در جزء سی‌ام قرآن قرار دارد. این سوره با سوگند به روشنایی روز و شب آغاز می‌شود و به پیامبر اسلام (ص) دلگرمی می‌دهد. در این مقاله، به بررسی درس‌ها و پیام‌های این سوره می‌پردازیم.
1. اهمیت روشنایی و تاریکی
سوره ضحی با سوگند به روشنایی روز و شب آغاز می‌شود: “وَالضُّحَىٰ وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰ” (سوگند به روشنایی روز و شب هنگامی که آرام گیرد). این سوگندها نشان‌دهنده اهمیت و نقش روشنایی و تاریکی در زندگی انسان‌ها است. روشنایی و تاریکی به عنوان نشانه‌های الهی، نظم و هماهنگی در جهان را نشان می‌دهند و انسان‌ها را به تفکر در عظمت خالق دعوت می‌کنند.
2. دلگرمی به پیامبر (ص)
در آیات بعدی، خداوند به پیامبر اسلام (ص) دلگرمی می‌دهد و می‌فرماید: “مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَىٰ” (پروردگارت تو را رها نکرده و مورد خشم و کینه قرار نداده است). این آیه نشان‌دهنده محبت و حمایت خداوند از پیامبر (ص) است و به او اطمینان می‌دهد که خداوند همیشه همراه اوست.
3. اهمیت آخرت
خداوند در این سوره به اهمیت آخرت اشاره می‌کند: “وَلَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَّكَ مِنَ الْأُولَىٰ” (و بی تردید آخرت برای تو از دنیا بهتر است). این آیه نشان‌دهنده این است که زندگی دنیوی تنها بخشی از مسیر به سوی آخرت است و انسان‌ها باید به یاد داشته باشند که آخرت از دنیا بهتر و پایدارتر است.
4. نعمت‌های الهی
خداوند در این سوره به نعمت‌های الهی اشاره می‌کند و می‌فرماید: “وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَىٰ” (و به زودی پروردگارت بخششی به تو خواهد کرد تا خشنود شوی). این آیه نشان‌دهنده این است که خداوند نعمت‌های فراوانی به انسان‌ها عطا می‌کند و انسان‌ها باید شکرگزار این نعمت‌ها باشند.
5. توجه به یتیمان
یکی از مهم‌ترین پیام‌های سوره ضحی، توجه به یتیمان است. خداوند می‌فرماید: “فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ” (و اما یتیم را خوار و رانده مکن). این آیه نشان‌دهنده اهمیت حمایت و مراقبت از یتیمان و پرهیز از ظلم و ستم به آن‌ها است.
6. کمک به نیازمندان
خداوند در این سوره به کمک به نیازمندان اشاره می‌کند و می‌فرماید: “وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ” (و تهیدست حاجت خواه را از خود مران). این آیه نشان‌دهنده اهمیت کمک به نیازمندان و پرهیز از رد کردن درخواست‌های آن‌ها است.
7. شکرگزاری از نعمت‌ها
در پایان سوره، خداوند به شکرگزاری از نعمت‌ها اشاره می‌کند و می‌فرماید: “وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ” (و نعمت‌های پروردگارت را بازگو کن). این آیه نشان‌دهنده اهمیت شکرگزاری از نعمت‌های الهی و بازگو کردن آن‌ها به دیگران است.
نتیجه‌گیری
سوره ضحی با بیان سوگند به روشنایی روز و شب، دلگرمی به پیامبر (ص)، اهمیت آخرت، نعمت‌های الهی، توجه به یتیمان، کمک به نیازمندان و شکرگزاری از نعمت‌ها، پیام‌های ارزشمندی برای زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها دارد. این سوره انسان‌ها را به تفکر در نشانه‌های الهی، تلاش برای رسیدن به تقوا و پرهیز از گناهان دعوت می‌کند.