سوره تحریم، شصت و ششمین سوره قرآن کریم، یکی از سوره‌های مدنی است که به موضوعات مهمی از جمله توحید و یکتا پرستی می‌پردازد. این سوره با نام “تحریم” به دلیل اشاره به ماجرای تحریم برخی امور توسط پیامبر اسلام (ص) در آیات ابتدایی آن نامگذاری شده و در 12 آیه به بیان مفاهیم عمیق دینی و اخلاقی می‌پردازد. در ادامه به بررسی برخی از مفاهیم کلیدی این سوره در رابطه با توحید و یکتا پرستی می‌پردازیم.
عظمت خداوند و یکتایی او
سوره تحریم با تأکید بر عظمت و یکتایی خداوند آغاز می‌شود. در آیه 1 آمده است: “يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ تَبْتَغِي مَرْضَاتَ أَزْوَاجِكَ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ” یعنی ای پیامبر، چرا چیزی را که خدا برایت حلال کرده، به خاطر جلب رضایت همسرانت حرام می‌کنی؟ خداوند آمرزنده و مهربان است. این آیه به وضوح بر یکتایی خداوند در تعیین حلال و حرام تأکید دارد و نشان می‌دهد که خداوند تنها منبع قدرت و علم است.
بطلان شرک و عقاید مشرکان
یکی از موضوعات مهم در سوره تحریم، بطلان شرک و عقاید مشرکان است. در آیه 2 آمده است: “قَدْ فَرَضَ اللَّهُ لَكُمْ تَحِلَّةَ أَيْمَانِكُمْ وَاللَّهُ مَوْلَاكُمْ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ” یعنی خداوند شکستن قسم‌هایتان را در چنین مواقعی، به شرط پرداخت جریمه، اجازه داده است؛ او همه‌کارۀ شماست و اوست دانای کاردرست. این آیه نشان‌دهنده نادرستی عقاید مشرکان و تأکید بر یکتایی خداوند است که تنها او شایسته پرستش و اطاعت است.
هدایت الهی و نقش پیامبر
سوره تحریم به اهمیت هدایت الهی و نقش پیامبر اسلام در هدایت انسان‌ها اشاره دارد. در آیه 8 آمده است: “يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَصُوحًا عَسَى رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ” یعنی ای کسانی که ایمان آورده‌اید، به سوی خدا توبه‌ای خالصانه کنید، امید است که پروردگارتان بدی‌هایتان را از شما بزداید و شما را به باغ‌هایی وارد کند که از زیر آنها نهرها جاری است. این آیه نشان‌دهنده نقش پیامبر در هدایت مردم به سوی توحید و یکتا پرستی است.
عذاب دنیوی و اخروی
یکی از مفاهیم برجسته سوره تحریم، عذاب دنیوی و اخروی برای کافران و مشرکان است. در آیه 6 آمده است: “يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ” یعنی ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خود و خانواده‌هایتان را از آتشی که سوخت آن مردم و سنگ‌ها هستند، حفظ کنید. این آیه به عذاب دنیوی و اخروی اشاره دارد و تأکید می‌کند که کافران در نهایت به عذاب الهی گرفتار خواهند شد.
نشانه‌های الهی در طبیعت
سوره تحریم به نشانه‌های الهی در طبیعت نیز اشاره دارد. در آیه 12 آمده است: “وَمَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهِ مِنْ رُوحِنَا وَصَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبِّهَا وَكُتُبِهِ وَكَانَتْ مِنَ الْقَانِتِينَ” یعنی و مریم دختر عمران را که دامان خود را پاک نگه داشت، پس از روح خود در او دمیدیم و کلمات پروردگارش و کتاب‌های او را تصدیق کرد و از مطیعان بود. این آیه نشان‌دهنده نشانه‌های الهی در طبیعت و تأکید بر یکتایی خداوند در خلق و تدبیر جهان است.
نتیجه‌گیری
سوره تحریم با تأکید بر مفاهیم توحید، یکتایی خداوند، بطلان شرک و عقاید مشرکان، هدایت الهی و نقش پیامبر، عذاب دنیوی و اخروی، و نشانه‌های الهی در طبیعت، به تبیین اصول اساسی دین اسلام می‌پردازد. این سوره با بیان این مفاهیم، انسان‌ها را به سوی یکتا پرستی و پیروی از دستورات الهی دعوت می‌کند و اهمیت هدایت الهی را نیز یادآور می‌شود.